خوانش آیت الله طالقانی از رساله تنبیه الامه

نظر سیاسی آیت الله طالقانی در ادامه میرزای نائینی در کتاب تنبیه الامه است و او با شرح این کتاب، نظرات مخصوص به خود را نیز بیان می‌کند. شاید بتوان دلیل توجه طالقانی به مشروطیت نائینی را این دانست که او می‌خواست مشروطه را در زمانه خویش با پیشینه‌ای که برای آن ایجاد شده بود به هدف عالی، یعنی حکومت الهی، نزدیک کند. استنباط آیت الله طالقانی از مقولاتی مانند مسئله شورا برداشت عامی است که در تمام امور مردم جاری است.

نائینی در کتاب تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله شور و مشورت را در حد تشکیل مجلس و انتخاب نمایندگان از طرف ملت می‌داند، اما طالقانی مشورت را در تمام سطوح زندگی مردم لازم و ضروری می‌داند و تشکیل شوراهای مردمی را یکی از اصول عملی خود قرار می‌دهد. نزدیکی اندیشه نائینی به تفکر آیت‌الله طالقانی در امر حکومت، جلوه ویژه‌ای از اثر وی را در ذهن طالقانی منعکس می‌کرد و این باعث می‌شد او تنبیه‌الامه را حتی برای زمان حال خودش هم قابل استفاده بداند و آن را اندیشه سیاسی اسلام عموماً و شیعه خصوصاً قلمداد کرده برای علما به عنوان متنی استدلالی و اجتهادی و برای عموم مردم رساله‌ای تقلیدی در خصوص وظایف اجتماعی معرفی نماید.